DE TWEEDE WERELDOORLOG IN BELGIË
Rex
Rex staat voor Christus Rex (Christus is koning) en was een fascistische politieke beweging. De politieke stroming wordt logischerwijze het rexisme genoemd. De beweging werd tijdens het interbellum opgericht als een katholieke studieclub die zich bezighield met tijdschriften voor studenten, zoals bv. XX Siècle. Vanaf het begin van de beweging sprong één figuur er uit, de jonge student Léon Degrelle.
Deze heel ambitieuze man vormde de simpele studentenclub om tot een autoritaire groepering die een felle haat had ontwikkeld tegenover het communisme.
Het had ook een grote sympathie voor het fascisme en met voorsprong het Italiaanse fascisme van Mussolini. Léon Degrelle droomde van een politieke partij en in 1936 werd Rex omgevormd tot een politieke partij met Degrelle als hoofd.
De hoofdreden was naar eigen zeggen uit protest tegen de hang van zaken binnen de door de katholieken beheerste politiek. Degrelle was er sterk van overtuigd dat de democratie zijn tijd gekomen was. Rex ontving een maandelijkse toelage van 250.000 lire, na een bezoek van Léon Degrelle aan Benito
Mussolini.
Op 26 september 1936 ontmoette hij ook Adolf Hitler en ontving Rex 100.000 Reichsmark. De partij deed het niet slecht in de verkiezingen van mei 36’, maar omwille van een eerdere poging van Léon Degrelle om zelf de Katholieke Unie naar zijn hand te zetten, vormde Rex dus een bedreiging voor de katholiek gemeenschap. De kerk uitte openlijk zijn ongenoegen over de partij. Dit betekende het doodsvonnis voor Rex op electoraal gebied. Daarnaast maakte Degrelle nog een paar nefaste tactische blunders. Degrelle sloot een akkoord met het Vlaams-nationalistische VNV in de hoop om een politieke crisis te starten, wat een meerderheid voor Rex had moeten opleveren. Het bleek een fatale misstap te worden, want de partij verloor veel van zijn kiezers die net voor Rex hadden gestemd als protest tegen het Vlaams-nationalisme.
Na Degrelle zijn politieke blunders verloor hij het grootste deel van zijn achterban, wat overbleef waren fanatieke rexisten die hun leider tot de dood zouden volgen. De Rex-leider zou dat ook vragen van zijn leden. Al reeds in 1940 bood Degrelle zijn diensten aan de Duitse bezetter aan, maar die hadden geen interesse in een samenwerking. Duitsland voerde net zoals in Wereldoorlog I een ‘Flamenpolitik’ die de Vlaming begunstigde tegenover de Waal. Vlaamse krijgsgevangenen werden beter behandeld en ook deels vrijgelaten, een voordeel die de Waalse krijgsgevangenen niet kregen. In de racistische ideologie van de Nazi’s waren de Vlamingen een Germaans broedervolk. Léon Degrelle gaf niet op en zocht andere manieren om in beeld te komen bij de top van Duitsland. Toen Hitler de oorlog verklaarde aan de Sovjet-Unie zag Degrelle zijn kans om een Waals vrijwilligerslegioen op te richten waarmee hij naar het Oostfront trok. Wat hij al eerder had ontdekt, werd bevestigd aan het front. Alleen Germanen hadden macht in het regime van nazi-Duitsland.
Degrelle was een populist in hart en nieren. Hij slaagde erin zijn Waalse broeders erkend te krijgen als Franssprekende Germanen, een doorzetter was de man zeker. Dit gaf het Waals legioen de kans om toe te treden tot het eliteleger van Hitler zijn ‘Third Reich’, de Waffen-SS. Deze elite-eenheid droomde van een Groot-Duitsland, waar alle Germanen verenigd waren. Léon Degrelle volgde deze doelstelling en had dus zeker de wens een Groot-Duitser te worden.
Rex had ook een Vlaamse afdeling, maar op 15 oktober 1940 werd Rex-Vlaanderen opgeheven door Eggert Reeder, de militaire bestuurder van België. Deze laatstgenoemde wou dat Rex zich concentreerde op Wallonië zodat het VNV vrij spel had in het Vlaamse gebied.
Degrelle was een man die geen blad voor de mond hield en plaatste zijn rexisme, het nazisme en het Italiaanse fascisme onder eenzelfde noemer. Ook zijn verheerlijking van de figuur Adolf Hitler zorgde voor een verdere daling van leden. Na Wereldoorlog II vluchtte Léon Degrelle
richting Spanje waar hij steun genoot van generaal Franco. Hij kon door zijn burgerschap niet meer uitgeleverd worden aan België en stierf in Malaga op 31 maart 1994.
Video's
VNV
Het VNV, een afkorting voor Vlaamsch Nationaal Verbond was een Vlaams-nationalistische politieke partij met een nogal rechts-radicale ideologie. De partij werd op 8 oktober 1933 opgericht door Staf de Clercq. In 1932 kwam de Clercq op als Kamerlid voor de Frontpartij uit de streek van het Pajottenland, maar hij werd niet verkozen.
Het VNV werd in 1933 gesticht als een nieuwe Vlaams-nationalistische partij, dit op de resten van de Frontpartij en andere Vlaams-nationalistische groepen.
Het belangrijkste programmapunt was de onafhankelijkheid van Vlaanderen en dit was pijnlijk genoeg voor de partij één van de enige standpunten die elk lid deelde.
Er waren heel wat verschillende visies op de diverse maatschappelijke problemen die een land als België toen ondervond. Het zorgde voor een paar verschillende stromingen binnen de partij met de stroming die een meer autoritaire staat wou op kop. Deze stroming bleef uiteindelijk overeind, maar splitste zich op in twee partijen: het Verdinaso en het VNV. In het oorspronkelijke programma lag de nadruk op de hereniging van Groot-Nederland.
Het VNV nam in mei 1936 onder de schuilnaam ‘Vlaams Nationaal Blok’ deel aan de verkiezingen. De partij maakte zelfs vooruitgang tijdens de parlementsverkiezingen in 1939, mede door de steun van het Vlaams-nationalisme en het feit dat VNV de grootste verdediger was van de Vlaming. Het kon rekenen op een grote sympathie door Vlaamsgezinden.
De stellingen van het VNV werden steeds scherper, ook op de parlementaire democratie waar ook Rex geen voorstander van was. In een korte tijd verrechtste de partij enorm. Het streefde naar een autoritair regime wat in schril contrast stond met hun akkoord samen met Rex over een het streven naar een gefederaliseerd België. Staf de Clercq liet zich omringen door figuren als Jeroom Leuridan, Ernest Van den Berghe, Hendrik Elias en Reimond Tollenaere. Er ontstond ook een verheerlijking van de figuur Staf de Clercq, die ook ‘den Leider’ genoemd
werd. Xenofobe uitspraken en antisemitische gedachten waren voor het VNV normaal.
Met een nieuwe oorlog die lonkte was het VNV een fascistische partij geworden. Nog voor de Wereldoorlog II begonnen was had het VNV al banden met het Naziregime, het kreeg zelfs een maandelijks steunbedrag van het ministerie voor propaganda, een kleine 30 000 Duitse mark, zo’n 15 000 euro tegenwoordig. Maar op 10 mei 1940 veranderde de situatie grondig. Duitsland valt België binnen. Er heerste een korte twijfelperiode binnen het VNV omdat men eerst opteerde om niet te collaboreren. Wereldoorlog I en het lot van de collaborateurs stond nog in het geheugen gegrift. De Clercq bood toch zijn diensten aan, want in zijn ogen was de bezetting een uitgelegen kans om een onafhankelijk Vlaanderen te stichten, hetzij als onderdeel van het Derde Rijk.
Op 10 november 1940 gaf Staf de Clercq openlijk toe dat het VNV zich volledig ter beschikking stelde aan de Führer Adolf Hitler. Het VNV moest wel zijn droom van een Groot-Nederland opbergen. De trouw aan de nazipartij was rotsvast ook als het over de Jodenvervolging ging.
In april 1941 begon het VNV actief manschappen te verzamelen voor de Waffen-SS. Een maand later werd onder Duitse druk de Eenheidsbeweging-VNV opgericht dat bestond uit Verdinaso, Rex-Vlaanderen en het VNV. Het verloor echter de steun van de SS die meer pro-DeVlag (een Duits-Vlaamse arbeidersgemeenschap) was. Deze concurrentie bleek een serieus probleem te zijn voor Staf de Clercq. Het VNV leverde nog het Vlaams Legioen om het Oostfront te versterken, maar hun macht in België kwijnde weg. Toen Staf de Clercq op 22
oktober plots aan een hartaanval bezweek verloor het VNV geleidelijk al zijn macht. De Vlag met Jef van de Wiele aan het hoofd werd door Hitler als leider van Vlaanderen benoemd. Het VNV werd sinds 1942 ook geviseerd door het opkomende Belgische verzet. Na de oorlog werd het VNV ontmanteld en zijn leiders werden opgepakt.
